آشنایی با 5 راکت پرکاربرد و ناشناخته ساخت ایران

به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس، مقابله با ادوات زرهی که در نبردهای نظامی زمینی نقش اساسی را بر عهده دارند از جمله دغدغههای مهم هر نیروی نظامی در دنیا است. نیروهای پیاده به عنوان کسانی که خودروهای زرهی بیشترین آسیب را به آنها میرسانند خیلی زود به فکر چارهای مؤثر برای مقابله با این ادوات افتاند.

برای این منظور کمی پس از تثبیت وسائل زرهی به خصوص تانک در ارتشها سلاحهای ضد تانک نیز توسعه یافتند.

با توجه به محدودیتهای نیروهای پیاده در حمل و کاربری تسلیحات سنگین، ویژگیهای مشترک بیشتر سلاحهای ضد زره پرکاربرد در این نیروها را میتوان سبکی و قابل حمل بودن توسط نفر، دوشپرتاب بودن، نشانهگیری مستقیم (با دوربین یا سامانه نشانهروی عادی)، کاربری ساده، پرتابگرهای بدون عقبنشینی، برد کوتاه و مناسب برای درگیریهای نزدیک و مؤثر علیه خودروهای سبک و نیمه سنگین زرهی و در نهایت قیمت ارزان در مقایسه با موشکهای هدایت شونده ضد زره بیان نمود.

معروفترین سلاح ضد زره راکتی در دنیا به اذعان اغلب منابع معتبر، راکتانداز RPG-7 است که هنوز هم به طور گسترده به کار گرفته میشود.

این سلاح در جنگ 8 ساله عراق علیه ایران توسط هر دو طرف مورد استفاده قرار گرفت و در دهها جنگ و درگیری نظامی دیگر نیز حضور پررنگی داشته و در آینده نیز خواهد داشت.

در این سلاح و سایر نمونههای مشابه آن، بخشی از انرژی پیشران از انتهای بدنه خارج میشود تا مقدار قابل توجهی از ضربه ناشی از شلیک را خنثی نموده و در نتیجه با حذف نیاز به سامانههای کاهش ضربه شلیک یا همان عقبنشینی سلاح، وزن آن به میزان قابل توجهی کمتر میگردد.

امروزه برای این سلاح در کشورمان دستکم 3 نوع راکت مختلف تولید میشود که هر یک برای مأموریت ویژهای توسعه یافته است.

همچنین دو راکت ضد زره دیگر به نامهای ظفر و غدیر نیز تولید شده که با پرتابگرهای مخصوص به خود یعنی SPG-9 و RPG-29 شلیک میشوند. در این گزارش سه نوع پرتابگر مورد اشاره و 5 راکت مورد استفاده در آنها معرفی گردیده که در جدول زیر مشخصات اصلی این راکتها ارائه شده است.

پرتابگر RPG-7 برای نرخ آتش 4 شلیک بر دقیقه طراحی شده و طول کلی آن بدون راکت 950 میلیمتر و جرم آن با دوربین نشانهروی 6.5 کیلوگرم است.

دوربین نشانهروی نصب شده روی این راکتانداز برای افزایش دقت هدفگیری عملکرد مناسبی دارد. از این پرتابگر میتوان در تمام شرایط آب و هوایی استفاده نمود. این پرتابگر به دلیل وزن کم و ابعاد کوچک و عملکرد بدون عقبنشینی به راحتی توسط نفر قابل حمل بوده و در شرایط مختلف نبرد قابل استفاده است.

پرتابگر SPG-9 یک سلاح ضد تانک و ضد زره نیمه سنگین بوده که به طور معمول توسط دو نفر قابل حمل است که با سه پایه 69 کیلوگرم و بدون آن در حدود 50 کیلوگرم جرم دارد. این سلاح بر روی ارابه دو چرخ نصب شده و به این وسیله قابل یدک کشیده شدن روی زمین توسط نفرات یا ادوات خواهد بود.

همچنین این پرتابگر میتواند به واسطه یک سکوی دوار که امکان چرخش در صفحه افقی را ایجاد مینماید روی خودروهای راهکنشی (تاکتیکی) نصب شده و در نتیجه از تحرک بالایی برخوردار شود. سامانه نشانهگیری اپتیکی نصب شده روی این سلاح نیز دقت بالایی را در هدفگیریهای مستقیم ایجاد میکند.

به گزارش مشرق، راکتانداز 2.15 متری SPG-9 علاوه بر خودروهای تاکتیکی روی موتورسیکلت های چهارچرخه ساخت کشورمان نیز نصب شده است که با توجه به کوچکی، تحرک بالا و توانمندیهای حرکتی این موتورها قابلیتهای رزمی و تأثیرگذاری این سلاح نیز در مقایسه با نصب روی خودروها افزایش یافته است.

شکل کلی سلاح RPG-29 یک استوانه تو خالی بوده و ترکیبی مانند راکتاندازهای بازوکا را به یاد میآورد. عمل گلولهگذاری در آن از انتهای پرتابگر انجام شده و کالیبر (قطر داخلی لوله یا قطر خارجی پرتابه) آن105 میلیمتر است. جرم خالی راکتانداز برابر 12.1 و در حالت پر شده با راکت و آماده شلیک 18.8 کیلوگرم است.

در حالت رزمی این سلاح 1.85 متر طول داشته و برای حمل و نقل نیز طول آن تا 1 متر قابل کاهش است که از این نظر تنها 5 سانتیمتر کشیدهتر از RPG-7 شده و در جابجایی نیروهای نظامی مشکلی ایجاد نمیکند.

این سلاح از نشانهگیر ثابت روی خود، نشانهگیر اپتیکی و دوربین دید در شب نیز بهره میبرد که کارایی آن را با افزایش دقت و همچنین قابلیت استفاده در نبردهای شبانه افزایش میدهد. نرخ شلیک معمول این سلاح 4 تیر بر دقیقه است.

نتایج به کار گرفته شدن راکتانداز RPG-29 در جریان اشغال عراق توسط آمریکا و در نبرد 33 روزه کارایی بالای این راکتهای ضد زره را در برابر بهترین تانکهای اروپایی و رژیم صهیونیستی اثبات نموده است. از طرفی نیاز این سلاح به تعداد خدمه کمتر یعنی یک نفر نیز مزیت بالایی برای آن در مقایسه با SPG-9 محسوب میشود.

پس از معرفی راکتاندازها به معرفی 5 راکت مورد استفاده در آنها میپردازیم.

راکت فتح

راکت ضد زره فتح با کالیبر 40 میلیمتر برای انهدام تانکها، سلاحهای خودکششی و سایر ادوات زرهی طراحی و ساخته شده. همچنین این راکت برای انهدام نیروهای دشمن در پناهگاه و سنگرها و سایر استحکامات قابل استفاده است.

نرخ شلیک این راکت 4 تیر بر دقیقه، نوع سرجنگی آن HEAT تک مرحلهای و نوع فیوز مورد استفاده در آن از نوع الکترومکانیکی ضربهای است. این راکت با پرتابگر کالیبر 40 میلیمتری RPG-7  شلیک میشود.

این راکت 2.35 کیلوگرمی تا 300 میلیمتر در زرهها نفوذ کرده، برد مؤثر آن 300 متر و برد نهایی آن 1000 متر است. کمترین برد این راکتها به مدت زمان لازم برای فعال شدن فیوز آنها مربوط میگردد. چهار بالک به شکل کلی مشابه مستطیل که به بیرون باز میشوند کار پایدارسازی راکت 92 سانتیمتری فتح را بر عهده دارند.

راکت ضد زره نافذ

نافذ که 350 گرم سنگینتر از فتح است برای نفوذ بیشتر در زرهها طراحی و ساخته شده و به نظر میرسد این وزن بیشتر به سرجنگی کارآمدتر اختصاص یافته باشد.

در نتیجه در مقایسه با راکت فوق با وجود برد مؤثر 200 متری که بیانگر 33 درصد کاهش است و سرعت شلیک 112 متر بر ثانیه (حدود 6 درصد کمتر) و سرعت بیشینه 270 متر بر ثانیه (10 درصد کمتر) تا 500 میلیمتر (حدود 67 درصد بیشتر) در زرهها نفوذ میکند. این راکت 96 سانتیمتری هم با بالکهایی مشابه نمونههای موجود در راکت فتح پایدار میشود.

نرخ شلیک این راکت 4 تیر بر دقیقه، نوع سرجنگی آن HEAT تک مرحلهای و نوع فیوز مورد استفاده در آن از نوع الکترومکانیکی ضربهای است. نافذ هم با راکتانداز RPG-7 شلیک میشود. یک نمونه با سرجنگی دو مرحلهای از راکت نافذ نیز توسعه یافته که برای انهدام زرههای واکنشی مورد استفاده قرار میگیرد.

راکت صاعقه

این راکت برای هدف قرار دادن نفرات دشمن در فضای باز، سنگرها، پناهگاهها و انهدام تجهیزات معمولی طراحی و ساخته شده است. نرخ شلیک این نمونه نیز تا 4 تیر بر دقیقه بوده و سر جنگی آن از نوع انفجاری شدید (HE) است. فیوز موجود در راکت صاعقه از نوع ضربهای مکانیکی بوده و این پرتابه با راکتانداز RPG-7 قابل شلیک است.

به گزارش مشرق، برد مؤثر 700 متری راکت صاعقه با برد مؤثر تیربارهای سبک قابل مقایسه است که هماهنگی راهکنشی مناسبی بین این دو نوع سلاح در حالت استقرار در یک موضع دفاعی فراهم میکند.

بخشی از افزایش برد این راکت نسبت به دو نمونه قبلی، حذف سرجنگی ضد زره و کاهش وزن آن به 1.55 کیلوگرم بوده که سرعت شلیک بالاتری را نیز نسبت به فتح و نافذ برای آن ایجاد نموده است. طول این راکت به میزان قابل توجهی کمتر از دو نمونه ضد زره بوده و در هنگام شلیک عمده بدنه راکت در داخل پرتابگر قرار میگیرد.

راکت ظفر

این راکت کالیبر 73 میلیمتری در دو گونه ضد نفر و ضد زره برای انهدام مجموعه نفرات دشمن، سنگرها، استحکامات، پناهگاهها و همچنین ادوات زرهی دشمن خصوصاً نفربرها و تانکهای سبک طراحی و ساخته شده است. سرجنگی آن از نوع HEAT، فیوز مکانیکی ضربهای و پرتابگر آن از نوع SPG-9 است. این راکت 1100 میلیمتری با بالکهای کوچک اما 6 تایی باز شونده پایدار میشود.
 برد مؤثر این راکت 4.39 کیلوگرمی در شلیک مستقیم ضد تانک 800 متر عنوان شده که در این حالت از دقت بالایی نیز برخوردار بوده اما برد نهایی راکت ضد تانک 1300 متر و در نمونه ضد نفر تا 4500 متر است. میزان نفوذ راکت ضد زره به 300 تا 400 میلیمتر میرسد.

سرعت اولیه شلیک این راکت فراتر از سرعت صوت بوده، پیشران راکتی کمی پس از دور شدن از پرتابگر روشن شده و آن را به سرعت بیشینه 730 متر بر ثانیه میرساند که این مقدار کمی بیش از دو برابر سرعت صوت بوده و رسیدن راکت به هدف را در زمان کوتاهی ممکن نموده که فرصت واکنش را دشمن بسیار کاهش میدهد.

راکت غدیر

این راکت که دارای سرجنگی دو مرحلهای است از جدیدترین تولیدات صنایع دفاعی کشور بوده که برای انهدام تانکهای سنگین خصوصاً با زره پیشرفته واکنشی انفجاری و سایر انواع ادوات زرهی طراحی و ساخته شده است.

همچنین این راکت به دلیل قدرت نفوذ بالا، برای انهدام استحکامات بتنی و پناهگاههای حفاظت شده نیز بسیار مؤثر است. میزان نفوذ این راکت کالیبر 105 میلیمتری در زره اصلی تانک پس از غلبه بر زره واکنشی اولیه معادل 600 میلیمتر یا بیشتر است. فیوز آن از نوع الکترومکانیکی  بوده و با راکتانداز RPG-29 پرتاب میشود.

راکت 1100 میلیمتری و 6.7 کیلوگرمی غدیر دارای 8 پره پایدار کننده است و عمده انرژی پیشران قبل از خروج از لوله به آن داده میشود، برخلاف برخی سلاحهای دوشپرتاب که یک پیشران ضعیف اولیه راکت را از محل پرتاب دور کرده و سپس پیشران اصلی به کار میافتد.

برد مؤثر این سلاح قدرتمند به 500 متر میرسد که هر چند کمتر از راکت ظفر است اما میزان نفوذ آن بسیار بیشتر و سرعت پرتاب اولیه آن نیز کمتر از صوت بوده و کاربرد آن را به صورت دوشپرتاب راحتتر نموده است.

این سلاحها که قیمت هر گلوله آن بسیار پایینتر از موشکهای ضدتانک است بخشی از بدنه دفاع ضد زره نیروهای مسلح را تشکیل داده و برای انهدام اهداف در مسافتهای نزدیک و یا اهداف کم تحرک نیاز به موشکهای چند هزار دلاری ضدتانک را بسیار کاهش میدهند.

به عنوان مثال قیمت هر گلوله RPG-29 به گفته منابع خارجی 300 دلار و خود قبضه نیز 500 دلار است در حالی که یک موشک ضد زره تاو قیمتی در حدود 25000 دلار دارد.

در مجموع میتوان گفت مزیتهای وزن و قیمت پائین، سبکی و سهولت استفاده و قابلیت حمل و نقل آسان و امکان به کار گیری از روی انواع وسائل نقلیه در کنار ایجاد قابلیتهای نفوذ قابل توجه در زرههای پیشرفته در نمونههای جدید، این راکتها را که تاریخچه طراحی و ساخت نمونههای پایه آنها به دهها سال قبل باز میگردد در عرصه نبردهای امروزی برای انهدام طیف گستردهای از اهداف معمولی تا زرهی همچنان پرکاربرد نگه داشته است.

منبع: مشرق