خسارت جبران ناپذیر برای مردم لبنان (2)

علت درگیری های جنبش امل و حزب الله بر اثر دخالت بیگانگان بوده است؟

گمان نمی کنم که بر اثر دخالت محافل خارجی بوده است. جنبش امل و حزب الله به طور مشترک در صحنه لبنان فعالیت دارند. مناطق شیعه نشین جنوب و بقاع و بیروت حوزه فعالیت های آندو جنبش را تشکیل می دهد. جنبش امل از نظر روحی گمان می کرده که پیشتاز مبارزات شیعیان لبنان بوده و اکنون حزب الله به عنوان یک رقیب قوی و فعال در صحنه ظاهر شده است.
ما به عنوان جناح اصلاح طلب در شورای رهبری جنبش امل، در آن مرحله سعی کردیم دیدگاه های طرفین را به یکدیگر نزدیک کنیم. به سایر رهبران جنبش امل گفتیم که حزب الله اکنون به یک واقعیت تبدیل شده و باید آن را بپذیریم. بیایید با همکاری یکدیگر تلاش مان را روی تحقق دو هدف محرومیت زدایی و مقابله با تجاوزگری اسرائیل و آزادی جنوب لبنان متمرکز کنیم. در این زمینه میدان پیکار و رقابت باز است و هرکسی که مایل است در حوزه های یاد شده رقابت کند بفرماید. ولی جناح مقابل ما در رهبری جنبش امل این موضع گیری را به نفع حزب الله تعبیر کرد. از ما خواستند در همه امور خیر و شر با کادر رهبری جنبش هم گام و هم فکر باشیم. مطیع بی قید و شرط رئیس جنبش امل باشیم. به آنان گفتم که ما از حق طرفداری می کنیم. اگر حق با حزب الله است از آن دفاع خواهیم کرد و اگر حق با جنبش امل است. از این جنبش دفاع می کنیم. ولی با هرگونه درگیری مخالف هستیم.
در آن مرحله برای رسیدگی به اختلاف نظرها میان حزب الله و جنبش امل و حل و فصل منطقی آن ها، با میانجیگری مسئولان جمهوری اسلامی ایران یک کمیته مشترک تشکیل دادیم. بنده و آقایان مصطفی دیرانی و شیخ ادیب حیدر و عاطف عون از جنبش امل در این کمیته عضویت داشتیم.

از حزب الله چه کسی در این کمیته عضویت داشت؟

از حزب الله آقایان سید ابراهیم امین السید، رئیس کنونی شورای سیاسی حزب الله و حسین الخلیل معاون سیاسی دبیرکل حزب الله و محمد فنیش وزیر کنونی نفت لبنان در این کمیته عضویت داشتند. اعضای این کمیته در وزارت امور خارجه ایران در تهران چند دور جلسه تشکیل داده و در زمینه ضرورت تداوم عملیات مقاومت ضد صهیونیستی موافقتنامه ای امضا کردند. همزمان با امضای این موافقتنامه در تهران، موافقتنامه دیگری در دمشق به عنوان «موافقتنامه سه جانبه» میان نمایندگان احزاب عضو جنبش ملی لبنان به امضا رسید.

چه افراد و جریاناتی موافقتنامه دمشق را امضا کردند؟

آقایان نبیه بری رئیس جنبش امل، ولید جنبلاط رئیس حزب سوسیالیست ترقی خواه دروزی و ایلی حبیقه فرمانده گروه شبه نظامیان «القوات اللبنانیه» شاخه نظامی حزب فالانژ این موافقتنامه را امضا کردند. برخی از نمایندگان احزاب و سازمان های سیاسی مسلمان و مسیحی و تعدادی از سیاستمداران لبنانی هنگام امضای موافقتنامه سه جانبه حضور داشتند.

هدف از امضای این موافقتنامه چه بود؟

هدف اصلی آن توقف جنگ های داخلی در لبنان و اجرای اصلاحات در قانون اساسی بود. زیرا سه طرف اصلی امضا کننده این موافقتنامه نقش اساسی در ادامه جنگ و بحران لبنان داشتند.
به هر حال در زمانی که در تهران بسر می بردیم بار دیگر درباره تایید و یا عدم تایید موافقتنامه سه جانبه دمشق، میان نمایندگان جنبش امل و حزب الله اختلاف نظر بروز کرد. در تهران از نمایندگان جنبش امل خواسته شد بیانیه ای منتشر کند و موافقتنامه سه جانبه دمشق را رد نماید. به برادران ایرانی گفتیم که این غیر ممکن است. ولی در نتیجه امضای موافقتنامه سه جانبه دمشق، موافقتنامه دو جانبه حزب الله و جنبش امل در تهران به حال تعلیق درآمد، و پس از بازگشت به بیروت جلسات بحث و گفت و گو را ادامه دادیم و به توافق رسیدیم چنانچه اختلافی درباره شیوه عمل مقاومت در جنوب بروز کند، آن را به مراجع دینی لبنان ارجاع دهیم تا آنان در این باره قضاوت کنند.

اساسنامه های جنبش امل و حزب الله تا حدودی با یکدیگر شباهت دارند. پس علت اختلافات میان دو جنبش بر سر چه مسائلی بوده است؟

در حقیقت زمانی که در شورای رهبری جنبش امل و مقاومت مؤمنه حضور داشتم، همواره این دیدگاه را مطرح می ساختم. همواره گوشزد می کردم که اصل تأسیس جنبش امل توسط امام موسی صدر و اصل تأسیس حزب الله با هم متفاوت نیستند. شاید شرایط زمانی و مکانی اقتضا کرده که این دو جنبش تاکتیک شان و نه استراتژی شان را تغییر دهند. ولی برخی رهبران جنبش امل در آن مرحله بر خلاف این دیدگاه رفتار می کردند. ما جناح اصلاح طلب در شورای رهبری جنبش امل در موضوع لزوم تداوم مقاومت با برادران حزب الله همفکر و هم عقیده بودیم. در حالی که با برخی کادرهای جنبش امل در خصوص این موضوع اختلاف نظر داشتیم.

درباره مشارکت سیاسی در دولت لبنان چه موضعی داشتید؟

در خصوص ورود به کابینه و مشارکت در تصمیم گیری های سیاسی، همواره بر لزوم مشارکت سیاسی شیعیان در حکومت لبنان تاکید می کردیم. در حالی که حزب الله در آن مرحله با هر گونه مشارکت سیاسی در کابینه و پارلمان مخالف بود. زیرا این نظام را مارونی و غیر قابل قبول می دانست. در برخی مسائل هم با رهبری جنبش امل اختلاف نظر داشتیم ولی با اصل ضرورت محرومیت زدایی و برقراری عدالت اجتماعی و تداوم مقاومت در برابر اسرائیل و لزوم آزادسازی سرزمین های اشغالی جنوب با حزب الله هم عقیده بودیم.

اوضاع عمومی لبنان را در آن مرحله، چگونه ارزیابی می کنید؟


خسارت جبران ناپذیر برای مردم لبنان (2)
شکی نیست که لبنان همواره در معرض تجاوزگری های دشمن صهیونیستی قرار دارد. اسرائیل پیش از حمله گسترده سال 1982 به لبنان، چند بار به کشورمان حمله کرده و بخش های وسیعی از این سرزمین را اشغال کرده است. اولین بار در سال 1987 بخشی از جنوب لبنان را تا رودخانه لیتانی اشغال کرد و در پی این حمله قطعنامه 425 شورای امنیت سازمان ملل متحد صادر شد، و به موجب آن از اسرائیل خواسته شد از جنوب لبنان عقب نشینی کند. اسرائیل از اجرای این قطعنامه خودداری کرد و سرزمین هایی به عمق 10 تا 30 کیلومتری
شمال فلسطین اشغالی در اشغال خود نگه داشت. مردم جنوب لبنان وظیفه خود می دانستند برای آزادسازی سرزمین های اشغال شده شان با اسرائیل بجنگند، که در پی این تصمیم گروه های مقاومت شکل گرفتند. ولی حمله سال 1982 بسیار گسترده بود و نظامیان اسرائیل تا بیروت پیشروی کردند.

چرا پیشروی اسرائیل تا بیروت با هیچ مقاومتی روبرو نشد؟

چند هفته قبل از یورش اسرائیل، در جنوب لبنان میان نیروهای جنبش امل و برخی گروه ها و سازمان های فلسطینی درگیری های خونین روی داد. فلسطینی ها با همکاری شبه نظامیان برخی احزاب چپگرای لبنانی به روستاهای جنوب لبنان یورش بردند و ساکنان برخی این روستاها را قتل عام کردند.

گفته شده که عوامل اسرائیل به این درگیری ها دامن زدند تا زمینه یورش به لبنان را هموار کنند. این گفته تا چه اندازه واقعیت دارد؟

این تحلیل درستی است! پس از یورش اسرائیل به لبنان، به روشنی مشخص شد که عوامل دامن زدن به درگیری ها و حمله های فلسطینی ها به روستاهای امن و بیدفاع جنوب، به صف مزدوران و گروه های شبه نظامی اسرائیل مستقر در کمربند امنیتی پیوستند. نشان داد که این عوامل ضمن فعالیت در پوشش نیروهای مقاومت فلسطین و احزاب جنبش ملی و احزاب چپگرا، برای اسرائیل هم جاسوسی می کرده اند. این درگیری ها سبب شد که توده مردم جنوب از احزاب چپگرای لبنانی و برخی جناح های جنبش مقاومت فلسطین متنفر شوند. اسرائیل نیز از این درگیری ها و از جو متشنج جنوب بهره برداری کرد و به لبنان یورش آورد. اعضا و هواداران احزاب یاد شده و نیروهای فلسطینی که انواع اسلحه در اختیار داشتند و در محورهای جنوب مستقر بودند، در برابر پیشروی نظامیان اسرائیل، اسلحه شان را زمین گذاشتند و از جنوب فرار کردند.
از سوی دیگر اهالی روستاهای جنوب اسلحه در اختیار نداشتند. زیرا احزاب لبنانی و گروه های فلسطینی به مردم اجازه حمل اسلحه نمی دادند، مگر در برخی روستاهای بخصوصی که نزدیک مرز فلسطین اشغالی قرار دارند. بنابراین مردم نتوانستند در برابر یورش اسرائیلی ها مقاومت کنند. مردم شوکه شده بودند. ولی پس از گذشت حدود یکماه از حالت شوک و سردرگمی به هوش آمده، و دیری نپایید که عملیات مقاومت با رهنمودهای روحانیون و شخصیت های بزرگ شیعی بر ضد اشغالگران صهیونیست آغاز شد. مردم در اولین روزهای تجاوز اسرائیلی ها به لبنان با سنگ و چوب و روغن جوشیده به آنان حمله می کردند. ولی پس از گذشت چند ماه شیوه جدیدی در عملیات مقاومت برنامه ریزی و به اجرا گذاشته شد. گروه های جنگ پارتیزانی سازماندهی شدند. پس از گذشت شش ماه هسته های حزب الله به وجود آمد و عملیات مقاومت ابعاد تازه و نوین به خود گرفت، و با اجرای یک رشته عملیات شهادت طلبانه و کیفی راهش را ادامه داد.

چند ماه طول کشید تا مقاومت اسلامی توانست به صورت منظم عملیات ضد صهیونیستی را آغاز کند؟

از اولین لحظه ای که نظامیان دشمن به منطقه الدامور در 15 کیلومتری جنوب بیروت رسیدند، عملیات مقاومت آغاز شد. تعدادی از سربازان اسرائیلی در مقابل مرکز آموزشی الزهراء(س) وابسته به امام موسی صدر واقع در منطقه خلده در 10 کیلومتری جنوب بیروت کشته و یا اسیر شدند. در پی این عملیات پیشروی نظامیان اسرائیل به سمت بیروت از این محور بکلی متوقف شد. اسرائیلی ها ناچار شدند از طریق مناطق دروزی نشین و مسیحی نشین استان جبل لبنان به سمت بیروت پیشروی کنند، و در ماه سپتامبر وارد بیروت شوند. این نشان می دهد که اسرائیلی ها پس از گذشت چهارماه از آغاز حمله به لبنان توانستند وارد بیروت شوند. بی تردید ورود اسرائیلی ها به بیروت کار آسان و ساده ای نبوده، و نتوانستند بیش از سه ماه در این شهر ماندگار شوند.

چه جریاناتی در عملیات مقاومت در منطقه الدامور شرکت داشتند؟

نیروهایی اصلی که در محور الدامور در برابر پیشروی سربازان اسرائیلی مقاومت کردند یکی از پایگاه های «گردان های مقاومت لبنان» وابسته به جنبش امل در منطقه بودند. تعدادی از شبه نظامیان وابسته به برخی احزاب لبنانی و مقاومت فلسطین و سربازان سوریه نیز در رویارویی با اسرائیلی ها در این محور حضور داشتند. تعدادی از سربازان سوریه در این رویارویی ها به شهادت رسیدند. ولی برجسته ترین نیروهایی که در این درگیری ها مردانه جنگیدند، به جنبش امل وابسته بودند. در این درگیری ها برای اولین بار تعدادی از تانک ها و جنگ افزارهای قابل استفاده اسرائیلی ها به غنیمت گرفته شد که در تاریخ جنگ های پیشین اعراب با اسرائیل سابقه نداشته است.

اسیران اسرائیلی چه سرنوشتی داشتند؟

نیروهای مقاومت به اجساد 7 تن از سربازان اسرائیلی دسترسی پیدا کردند. ولی از سرنوشت آن ها خبری ندارم.

عملیات استشهادی در چه تاریخی آغاز شد؟

اولین عملیات شهادت طلبانه توسط شهید احمد قصیر در سال 1982 در شهر صور انجام شد. در این حمله مرکز فرماندهی نظامیان صهیونیست منفجر شد و حدود 120 تن از افسران و درجه داران و کوماندوهای ارتش اسرائیل کشته شدند.

شهید احمد قصیر با چه گروهی همکاری می کرده است؟

در آن مرحله سرنوشت ساز بخش وسیعی از کادرهای مؤمن و متعهد درون جنبش امل، پس از تشکیل «هیئت نجات ملی» و بروز انشعاب در جنبش امل، هسته های مقاومت را به وجود آوردند. شهید احمد قصیر یکی از انقلابیونی بود که به هیئت نجات ملی پیوست، و این عملیات شهادت طلبانه را انجام داد. نام احمد قصیر تا زمان عقب نشینی اسرائیل از بخش وسیعی از جنوب لبنان و به علت سکونت همه افراد خانواده و بستگان او در جنوب چند سال پنهان مانده بود.