جنگ تحمیلی عرصه بسیار مهمی برای بروز روحیه اسلامی و انقلابی است
گروه فرهنگ و هنر
دفاع پرس ـ رسول حسنی؛ بعد از گذشت 30 سال از پایان جنگ تحمیلی هنوز آن طور که
باید این حادثه بزرگ به تصویر کشیده شود، کشیده نشده است. این معضل دلایل متعددی دارد که هر
کدام در جای خود قال تحلیل است و هر یک از فعالان فرهنگی از نگاه خود آن را بررسی
کرده است.رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در جایگاه یک فرهنگ‌شناس جامع‌الاطراف در بیانات مختلفی طی سال‌های رهبری‌شان بر لزوم توجه به دفاع مقدس و حفظ و صدور آن در قالب کالای فرهنگی تاکید داشته و معضلات و ظرفیت‌های کار در این حوزه را مورد مداقه قرار داده‌اند.
متن زیر تدوین و بازخوانی بیانات معظم‌له در دیدار فعالان فرهنگ دفاع مقدس می‌باشد که قسمت اول آن را می‌خوانید:
«جنگ، یکی از محیط‌ترین حوادث برای یک ملت است. ما همگی این را با وجود خودمان، مشاهده کردیم. نکته مهم این است که ملت‌ها می‌توانند این حادثه پرخسارت را به یک فرصت و به یک سرمایه تبدیل کنند. آنچه ـ اهمیت دارد ـ این است که روایت این حادثه به‌درستی صورت گیرد. اگر این حادثه بزرگ، درست روایت شود، این اثرات ماندگار خواهد شد. اگر غلط روایت شود، یا روایت نشود، این تأثیرات بسیار کم خواهد شد. اگر خدای نکرده مغرضانه روایت شود، قضیه بعکس خواهد شد.»
«من می‌خواهم این را از جامعه فرهنگی و هنری کشور مطالبه کنم که از این هزاران هزار حادثه، لااقل یک فهرست تهیه کنند. بنشینند فکر کنند و در حوادث جنگ، دقت نظر هنرمندانه به خرج دهند؛ یک فهرست از این حوادث به وجود آورند؛ بعد این را بگذارند در کنار کارهای هنری که تا امروز درباره جنگ شده است ببینند چقدر از این فهرست را ما پر کرده‌ایم. اگر این کار صورت گیرد، خواهیم فهمید یک هزارم آنچه را که درباره جنگ می‌باید و می‌توان تبیین کرد، هنوز بیان نکرده‌ایم!»
«اگر ما برای صدور مفاهیم انقلاب، همین جزوه‌ها و کتابهایی» که در حوزه دفاع مقدس نوشته شده «را منتشر بکنیم، کار کمی نکرده‌ایم؛ کار زیادی انجام گرفته است.» در همه دنیا جنگ اتفاق افتاده است. «همه دنیا لشکرکشی می‌کنند، همه دنیا می‌جنگند، همه دنیا بالاخره یک روز می‌برند و یک روز می‌بازند، همه گریز دارند، همه هم حمله و فداکاری دارند؛ اما آن‌جایی که بخصوص تفکر و روحیه و منش اسلامی خودش را مشخص می‌کند، جاهای خاصی است. آن‌جاها را پیدا کردن و روی آنها تکیه کردن و خوب بیان کردن، حقیقتاً کار برجسته و مهمی است.»
«بحث بر سر این بود که»دشمنان انقلاب سعی دارند «این عزت ملی که به وسیله انقلاب مردم ایران به وجود آمده است، باید از بین برود. رخنه‌ای که به انقلاب در اقتدار فرهنگ غربی و سلطه غربی و نظام سلطه جهانی به وجود آمده است، باید پر شود. هدف آنها این بود؛ به هرحال به این سیاست رسیده بودند. اینها کجای آثار هنری ما، در کدام فیلم یا نمایشنامه یا بقیه آثار هنری منعکس شده است؟ آیا قابل انعکاس نیست؟ آیا برای نسل‌های آینده ایران تجربه‌آموز نیست؟»
«این ملت آنچه که داشت، در طبق اخلاص گذاشت و آمد. مرد روستایی و زن روستایی، مرد و زن مستضعف شهری، قشرهای مختلف، حقیقتاً ملت ایران در آن هشت سال، کار بزرگی را انجام داد. دلایل روشنی هم دارد؛ چه موضوعی برای یک هنرمند از این جذاب‌تر؟»
«دوره سختی برای یک کشور ـ چه سختی جنگ باشد، چه سختی اقتصادی باشد و چه فشارهای گوناگون سیاسی باشدـ دوره نشان دادن ظرفیت‌هاست؛ بهترین آثار هنری هم مربوط به همین دوره‌ها است. رمان‌های بزرگ مربوط به بخش‌هایی است که ملتی دارد کار بزرگی انجام می‌دهد. «جنگ و صلح» تولستوی مربوط به مقاومت عجیب مردم روسیه است در مقابل حمله ناپلئون و حرکت عظیمی که مردم مسکو انجام دادند برای ناکام کردن ناپلئون. این کتاب برجستگی‌اش به خاطر این است که کاملاً بر محور روح دفاع مردم روسیه است.»
«آثار بزرگ هنری دنیا را نگاه کنید؛ بسیاری از آنها بر روی قهرمانی‌های ملت‌ها متمرکزند؛ حتی آن‌جایی که شکست خوردند. در لشکرکشی ناپلئون به روسیه، دو نفر روایت‌گر بزرگ هنری، این ماجرا را روایت کردند: یکی فرانسوی است که ویکتور هوگوست؛ یکی تولستوی روسی است طرف شکست خورده است. شما ببینید، در کتاب طرف شکست خورده، شکست را آن چنان تصویر می‌کند که مایه غرور و سربلندی ملت است. یعنی در حرکت ملت، آن نقاط ارزشمندی را که یک هنرمند می‌تواند ببیند، اینها را بیرون می‌کشد، برجسته می‌کند و جلو چشم‌ها می‌گیرد.»
«این دغدغه در ذهن من هست که مبادا فرهنگ جنگ و انقلاب و روحیه انقلاب از بین برود. راه زایل کردن آن هم این است که ما تلاش بکنیم؛ وقتی به قدر وسعمان تلاش کردیم، دیگر دغدغه‌یی نخواهیم داشت.»
«اعتقادم این است که اگر چه جنگ به خودی خود موضوعیتی ندارد، اما عرصه بسیار مهمی برای بروز روحیه اسلامی و انقلابی و خصلت‌های مسلمانىِ درست است؛ از این جهت بسیار ارزشمند است. آن هشت سال جنگ بایستی تاریخ ما را تغذیه کند. ما باید از آنچه که در این هشت سال جنگ اتفاق افتاده، آن روحیه مقاومت و فداکاری همراه با اخلاص استفاده کنیم.»
«آن‌جایی که نوشته‌های شما حاکی از اخلاص است، آن نقطه انسان را تکان می‌دهد. هر چیزی شما ارائه کنید که نشانگر اخلاص باشد، خیلی اهمیت دارد. آن‌جایی که کار با اخلاص همراه است، یعنی انسان فقط برای خاطر خدا و برای انجام وظیفه الهی کاری را انجام می‌دهد. در نشان دادن این نقطه‌ها و جاری کردن این روحیه در طول و امتداد تاریخ ما، باید خیلی تلاش کرد؛ از آن هشت سال جنگ باید استفاده کرد.»
«چرا ما فکر نکنیم که ـ هشت سال جنگ ـ در داخل جامعه ما، برای سال‌های متمادی می‌تواند منشأ اثر باشد؟» «چه چیزی می‌تواند این حادثه را ماندگار کند؟ هنر این نقش را دارد و می‌تواند این کار را انجام بدهد. من حوادثی را به چشم خودم دیده‌ام که شاید چشم مادّی نتوانسته آنها را درک کند؛ اما بعد که شما هنرمندان آنها را به نگارش درمی‌آورید، یا در قالب نمایش نشان می‌دهید و یا به زبان قصه بیان می‌کنید، من آن حوادث را که بازبینی می‌کنم، تازه شروع به فهمیدن آن می‌کنم. لذا نقش هنرمند مسلمان، نقش فوق‌العاده برجسته‌ا‌یی است.»
«حادثه عاشورا، چه‌قدر در تاریخ ما برکت کرده و تا امروز هم زنده و الهام بخش است. این حادثه فقط این نیست که آن را بخوانند و مردم متأثر بشوند؛ منشأ برکات و حرکت است. این، در انقلاب و جنگ ما محسوس بوده است. در تاریخ تشیع، در تاریخ انقلاب‌های ضد ظلم در اسلام حادثه‌ی کربلا اثربخش بوده است.»
