«پدافند کالبدی» مهم‌ترین شریان حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی کشور

به گزارش گروه دفاعی امنیتی دفاع پرس، سردار «غلامرضا جلالی» رئیس سازمان پدافند غیرعامل در همایش پدافند غیرعامل و مصون سازی زیرساخت‌های حمل و نقل شهری که در وزارت راه و شهرسازی برگزار شد، به اهمیت حفظ و مصون سازی زیرساخت‌های حیاتی کشور در برابر تهدیدات اشاره کرد و اظهار داشت: مثلث زیرساخت، مدیریت و مردم سه عنصر اصلی در بحث مدیریت یک کشور است و هر سه رابطه جدی و اساسی با یکدیگر دارند به طوری که خدشه به هریک از این عناصر می‌تواند به امور یک کشور را صدمه وارد کند و آن را تحت تاثیر قرار دهد.

رئیس سازمان پدافند غیر عامل با بیان اینکه با گذشت زمان و تغییر زیرساخت‌ها تهدیدات شکل تازه ای به خود گرفته اند، بیان کرد: در گذشته عملیات تهدید به منظور انهدام اهداف بود که این اهداف هم انسانی و هم غیر انسانی تلقی می شدند به طوری که شاخص پیروزی جنگ، میزان تلفات انسانی محسوب می شد. پس از آن رسانه و قرار دادن افکار عمومی عاملی موثر در کنترل جنگ ها بود و در بسیاری از شرایط جنگی به عنوان یک عنصر بازدارنده محسوب می شد.

وی افزود: به عنوان مثال در جنگ 22 روزه رژیم صهیونیستی علیه فلسطین، ظرفیت های محور مقاومت تلاش کردند تا نوعی برانگیختگی در جهان ایجاد کنند و بسیج افکار عمومی را برعلیه تهاجم وحشیانه شکل دهند؛ در نتیجه علی‌رغم اینکه قدرت نظامی و دفاعی رزمندگان فلسطینی چندان قوی نبود ولی با تحت تاثیر قرار دادن افکار عمومی، جنگ متوقف شد.

سردار جلالی بیان در ادامه به اشکال نوین تهدیدات اشاره کرد و گفت: پس از آن استراتژی ها براساس انهدام زیرساخت‌ها شکل گرفت و زیرساخت‌ها تبدیل به اهداف نظامی شدند. بنابراین تغییر هدف در استراتژی‌های تهدید یک اقدام جدی و اساسی از منظر پدافند غیر عامل است.

وی در ادامه اظهار داشت: در 20 سال گذشته اصلی ترین عنصر تهدید زیرساخت‌ها هستند. زیرساخت‌هایی که به واسطه آن مردم اداره می‌شوند در نتیجه تهدیدات سعی می کنند با حذف عملکرد زیرساخت، اداره مردم را در دست گیرند. هرچقدر که زیرساخت‌ها در اداره مردم نقش بیشتری دارند، از اهمیت بالاتری برخوردار هستند. در نتیجه یک نیاز جدی در پدافند غیرعامل ایجاد می شود که با توجه به ساختمان‌ها، زیرساخت‌ها و شریان‌های حیاتی و حساس، نسبت به استحکام و تداوم کارکرد زیرساخت‌ها رویکرد جدی داشته باشیم.

به گفته رئیس سازمان پدافند غیر عامل، سه عنصر جدی نقش و کارکرد زیرساخت‌ها، میزان اهمیت و حساسیت آن‌ها و ماهیت زیرساخت‌ها که گاهی از ماهیت فیزیکی تبدیل به ماهیت ترکیبی می شود، در طراحی زیرساخت‌ها وجود دارد.

وی در ادامه افزود: امروزه شاهد ورود فناوری سایبری و صنعت زیرساخت هستیم به نحوی که با پدیده ای تحت عنوان هوشمندسازی زیرساخت ها روبرو هستیم. زیرساخت‌های ویژه زیرساخت‌هایی هستند که چند زیرساخت دیگر را کنترل می کنند و زمانی که آسیب می بینند، زیرساخت‌های وابسته به آن نیز دچار آسیب می شوند و همچنین با منافع بقا نظام و حاکمیت در ارتباط هستند.

سردار جلالی در رابطه با نقش و کارکرد زیرساخت‌ها بیان داشت: نمی توانیم زیرساخت را صرفا خود زیرساخت در نظر بگیریم. زیرساخت‌ها ممکن است نقش سلولی داشته باشند به این معنا که کارکردهای آن محدود به خود آن زیرساخت باشند و یا ممکن است نقش مادر داشته باشند و شبکه ای از ارتباط و وابستگی بین زیرساختی را تعریف کنند.

وی ادامه داد: موضوع شبکه در ساماندهی زیرساخت‌ها و موضوع سیستم در سازماندهی و ارتباط زیرساخت ها به خصوص در فناوری سایبری و فناوری اطلاعات مطرح است بنابراین امن سازی زیرساخت از یک طرف و وابستگی متقابل زیرساخت‌ها به یکدیگر (interdependency) از سوی دیگر دارای اهمیت بالایی است.

رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور اضافه کرد: امروزه با رشد روز افزون هوشمندسازی تاسیسات و زیرساخت‌ها، مفهوم زیرساخت فناوری اطلاعات و سایبر پدید آمده است این پیشرفت تا جایی رخ می دهد که زیرساخت فناوری اطلاعات در حال تبدیل شدن به زیرساخت مادر یعنی زیرساخت تمام زیرساخت‌هاست.

وی تصریح کرد: هریک از لایه های زیرساختی دارای اهمیت متفاوتی است که نوع ارتباط و کارکرد زیرساخت‌ها تبدیل به یک سیستم می شود که اصطلاحا به آن گره گفته می شود. در نتیجه دانش سیستم ها و دانش سیستمی در مهندسی ساختمان مطرح می شود.

سردار جلالی در ادامه ضمن اشاره به تغییر مفهوم ساختمان سازی به مدل سیستمی گفت: ما با فرآیند هوشمندسازی و سیستمی شدن زیرساخت‌ها روبرو هستیم که باید به آن در مطالعات شهری و غیر شهری توجه کرد، تا بتوان آسیب‌ها را متناسب با این رویکردها کاهش داده و میزان وابستگی متقابل بین دو زیرساخت را به یکدیگر به حداقل برسانیم.

سردار جلالی در رابطه با اضطرار ایجاد یک رویکرد مهندسی جدید گفت: در گذشته عنصر و اثر تهدید در محاسبات ساختمانی نادیده گرفته شده است ولی امروزه پدافند کالبدی یک رویکرد مهندسی تهدید شناسی به ساختمان و مهندسی عمران پیدا کرده است.

به گفته رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، امروزه تهدیدات به دو دسته تقسیم می شوند؛ تهدیدات طبیعی و غیر طبیعی؛ به دلیل حالت ثابت و قابل پیش بینی تهدیدات طبیعی، علم به آن ها احاطه پیدا کرده است؛ ولی تهدیدات غیر طبیعی از دو مولفه دینامیک اراده، انگیزه و دشمنی انسانی و تکنولوژی و دانش برخوردار است لذا پس از شناسایی تهدیدات در گام نخست، گام دوم شناسایی دارایی های موجود قرار می گیرد.

وی در ادامه اذعان کرد: باید دارایی های خود را با استفاده از سه مولفه ای که قبلا اشاره شد، بشناسیم. اگر در مطالعات به یک ماهیت ترکیبی از زیرساخت برسیم، طبیعتا مطالعه و رویکرد مقاوم‌سازی پدافند غیر عامل یک رویکرد ترکیبی خواهد بود.

سردار جلالی با اشاره به گام سوم در مهندسی زیرساخت‌ها که بررسی اثر تهدید بر دارایی (پیامدشناسی) است، گفت: باید بدترین سناریو و یا محتمل ترین سناریو بر اثرترین سازه را مفروض بگیریم و سپس تبعات آن سناریو را جمع‌بندی کنیم؛ در گام آخر هم با تجزیه و تحلیل فنی و دقیق تهدیدات را پیش‌بینی کرده و از زیرساخت‌ها حفاظت کنیم.

وی افزود: در مصون سازی زیرساخت‌ها، دو رویکرد وجود دارد: وضعیت موجود و طراحی که هر دو رویکرد نیازمند گرایش هایی مثل سیستم ها، پدافند سایبری، شهرسازی، معماری، سازه و تاسیسات است؛ لذا تاکید جدی پدافند کالبدی بر روی مطالعه شناسایی و اثر تهدید بر سازه، پیامدهای آن و تمرکز بر روی روش های چگونگی برطرف کردن پیامدها قرار دارد.

رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور همچنین تصریح کرد: امروزه بسیاری از مفاهیم جدیدی را که در تمام دانشگاه های دنیا مطرح می شود، در نظام آموزشی خود نداریم. حدود 5 کشور جهان دارای دانشکده ای به نام CIP هستند که به موضوعات مطرح شده امروز می پردازند.

وی سپس با تاکید بر عقب‌ماندگی دانش و رگولاتوری کشور در حوزه پدافند کالبدی و حفاظت از زیرساخت‌ها، گفت: باید به شدت پی‌گیر بر روز شدن دانش متخصصین، دانشجویان، مشاورین و مسئولین تمام حوزه های ذی‌ربط در این حوزه شد که یکی از ملزومات اصلی مصون سازی مدرن است.

انتهای پیام/ 231