احیاء معماری ایرانی اسلامی زمینه‌ساز فرزندآوری و جوانی جمعیت

گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس ـ اکبر صفرزاده، علیرغم تاکیدهای مکرر رهبر معظم انقلاب اسلامی و رئیس جمهور محترم مبنی بر حفظ و نگهداری و رشد و توسعه معماری اسلامی ایرانی همچنان شاهد این واقعیت تلخ هستیم که تعداد آپارتمان‌های کشور روز به روز افزایش می‌یابد و ما هر روز بیشتر از دیروز از معماری ایرانی اسلامی فاصله می‌گیریم و هر روز بیشتر از دیروز به بی‌هویتی ساختاری در معماری نزدیک می‌شویم.

در طول سال‌های گذشته صدا و سیما به تناوب گزارش هایی را در مورد معماری ایرانی اسلامی منتشر کرده اما باید توجه داشت که برای احیاء معماری ایرانی اسلامی فقط کار فرهنگی و ساخت برنامه‌های تلویزیونی جوابگو نیست و باید در کنار آن زیر ساخت‌های بنیادی اقتصادی را فراهم کرد.

یکی از مهمترین زیر ساخت‌ها برای احیاء معماری ایرانی اسلامی تامین زمین است که باید توسط دولت انجام شود و دیگری تامین منابع مالی است که باید توسط بانک‌ها صورت پذیرید.

متاسفانه سیاست‌های فعلی بسیاری از بانک‌های ایران بیشتر از آنکه در خدمت احیاء معماری ایرانی اسلامی باشد در خدمت رشد و توسعه آپارتمان است؛ به عنوان مثال بانک مسکن که متولی امور مسکن در ایران است وام‌های نامحدود خود را به انبوه سازانی می‌دهد که آپارتمان سازی می‌کنند.

در هیچ کجای سیاست‌های اجرایی بانک مسکن یا دیگر بانک‌های ایران اسمی از معماری ایرانی و اسلامی نیست. در هیچ کجای این سیاست‌ها نوشته نشده اگر کسی خواست خانه‌ای با معماری ایرانی اسلامی بسازد چه امتیازات و چه مشوق‌هایی به وی تعلق می‌گیرد.

سیاست‌گذار می‌توانست قانون مربوط به وام مسکن را این طور تصویب کند که اگر کسی خواست خانه‌ای با معماری ایرانی اسلامی بسازد درصد سود وامش چند درصد کمتر باشد و یا مدت بازپرداختش چند سال بیشتر. سیاست‌ذار می‌توانست انبوه‌ساز را فردی اطلاق کند که ده خانه یا بیشتر با معماری ایرانی اسلامی بسازد و وام‌های نامحدود خود را به این فرد بدهد نه به کسی که آپارتمان می‌سازد.

نابودی معماری ایرانی اسلامی با سیاست بانکداری

در حال حاضر و با توجه به سیاست‌های موجود بانک اگر کسی زمین داشته باشد و بخواهد در آن خانه‌ای یک طبقه بسازد وامی ناچیز به وی تعلق می‌گیرد و متاسفانه وام‌های کلان به آن افرادی داده می‌شود که برج‌های چندین طبقه می‌سازند. آیا این سیاست اشتباه نیست و به نابودی معماری ایرانی اسلامی نمی‌انجامد؟

برخلاف بسیاری از سیاستمداران که ارزش چندانی برای معماری قائل نیستند بسیاری از اندیشمندان و اهل نظر و حکمت، معماری را کلید حل بسیاری از مشکلات اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی جامعه می‌دانند و برای آن جایگاهی بسیار ویژه قائلند. برخی از نظرات اهل حکمت درباره فلسفه معماری و تاثیر بسیار جدی آن بر فرهنگ، سلامت، اقتصاد و سیاست به شرح زیر است:

در گذشته برای ساخت مسجد، مدرسه، درمانگاه یا بیمارستان و محل‌های ورزشی مانند زورخانه زمین‌های بزرگ در نظر می‌گرفتند تا علاوه بر ساخت ساختمان مسجد، مدرسه، بیمارستان و زورخانه تعداد قابل توجهی مغازه هم در کنارآن بسازند و با کرایه دادن مغازه‌ها همه یا بخشی از مخارج مسجد، مدرسه، بیمارستان و زورخانه را تامین کنند.

معماری اسلامی و خانه‌های حیاط‌دار

در تمامی شهرهای بزرگ ایران ترافیک یک معضل اساسی است. در بسیاری از شهرهای کوچک و متوسط ایران نیز ترافیک در برخی خیابان‌ها در حال شکل‌گیری است. بدون شک یکی از مهمترین دلایل شکل‌گیری این ترافیک عدم ایجاد محله‌های جدید و ایجاد تراکم در برخی نقاط شهر است. اگر شهرهای کوچک و متوسط ایران در سطح گسترش می‌یافتند بدون شک امروزه همین ترافیک اندک را در برخی خیابان‌های این شهرها نداشتیم. باید توجه داشت که این ترافیک های کوچک در صورت عدم رسیدگی به ترافیک‌های بزرگ تر و غیر قابل کنترل‌تر تبدیل خواهند شد.

توسعه شهرهای کوچک و متوسط در سطح و روی آوردن به معماری اسلامی و ایرانی برای ساخت خانه‌های حیاط‌دار این امکان را فراهم می‌کند تا درون حیاط خانه‌ها چندین درخت داشته باشیم. در معماری خانه‌های ایرانی اسلامی در بیرون و داخل حیاط «درخت» وجود داشت و صاحب خانه خود را مکلف می‌دانست که به این درخت‌ها رسیدگی کند. اگر امروزه تمامی خانه‌های موجود در ایران حیاط‌دار بودند و در بیرون و درون حیاط خانه چندین درخت وجود داشت امروزه با این حجم آلودگی هوا مواجه بودیم؟

ایران کشوری بلاخیز است و بسیاری از مناطق جغرافیایی آن روی گسل زلزله واقع شده است. زلزله برای برج‌ها و آپارتمان‌های بلند مرتبه نوعی فاجعه است. ساختمان فرو می‌ریزد و برخی به دلیل آنکه فرصت فرار ندارند کشته و زخمی می‌شوند؛ آنها که زنده می‌مانند تقریبا دربه در و بی پناه می‌شوند و باید در جاهایی مانند استادیوم یا پارک چادر بزنند.

معماری اسلامی ایرانی مناسب برای حوادث و زلزله

اگر خانه های ما با معماری اسلامی ایرانی بنا شده بود، مردم ساکن آن بلافاصله پس از وقوع زلزله به حیاط می آمدند و نسبت به آپارتمان ها وبرج ها فرصت بیشتر و بهتری برای فرار داشتند؛ پس از وقوع زلزله و خرابی ساختمان هم می توانستند در همان حیاط خانه چادر بزنند و به حداقل های زندگی دسترسی داشته باشند.

در حال حاضر یکی از مهمترین مشکلات کسب و کارهای وابسته به مغازه، بالا بودن مبلغ اجاره بهای مغازه در برخی نقاط است. کم بودن مغازه های مناسب برای کسب و کار باعث بالا رفتن قیمت آن می شود. بدون شک اگر میزان تولید مغازه هم راستا با میزان تقاضا و بیشتر از آن بود امروزه با اجاره مغازه های پایین تری مواجه بودیم.

وجود حیاط در خانه های ایرانی اسلامی این امکان را برای بچه های کوچک و خانم های خانه فراهم می کند تا در محیطی امن ساعاتی از روز را در معرض نور آفتاب قرار بگیرند و ویتامین دی جذب کنند. طبق برخی بررسی های صورت گرفته کمبود ویتامین دی عامل اصلی بیماری هایی چون سرطان، افسردگی، ام اس و پوکی استخوان است و طبق برخی آمارهای موجود حدودا هشتاد و پنج درصد ایرانی ها با کمبود ویتامین دی مواجه هستند.

آپارتمان‌نشینی علت عدم فرزندآوری برخی خانواده‌های ایرانی

بسیاری از کشورهای توسعه یافته دنیا، با توجه جدی به مساله ساختمان سازی به عنوان موتور محرک رونق کسب و کار، سیاست زمین ارزان و ساختمان گران را اجرایی کرده اند. در این روش پولی که قرار است خرج خرید زمین شود خرج ساختمان می شود و طبیعتا ساختمان هایی بزرگتر ساخته خواهد شد.

با دلالی زمین کار به وجود نمی آید اما هر آجری که روی آجر گذاشته شود ارزش افزوده و کار ایجاد می کند. هر چه متراژ ساختمان بیشتر وبالاتر رود میزان کار ایجاد شده بیشتر خواهد بود.

در بسیاری از کشورهای توسعه یافته که سن جمعیت آنها رو به پیری و سالمندی است، ساخت خانه های دو طبقه و پله دار بسیار کم صورت می پذیرد؛ پله بزرگترین دشمن افراد سالمند است؛ اگر این افراد از پله بیافتند و استخوانهایشان بشکند دیگر استخوان های آنها جوش نمی خورد و تا آخر عمر باید در بستر بیماری بمانند و مراقبت های گران قیمت پزشکی را دریافت کنند.

در این گونه کشورها به همین دلیل بسیار مهم و بزرگ و اساسی، پله را از بسیاری از خانه ها حذف کرده اند و خانه هایی هم سطح درست کرده اند. از دیگر اقدمات آنها نصب دستگیره در حمام و دستشویی و استفاده از «سنگ زبر» برای کف این محیط ها است تا از لیز خوردن جلوگیری شود.

یکی از مهمترین دلایل عدم فرزند آوری برخی خانواده های ایرانی در دوران حاضر کم بودن جا و زندگی در آپارتمان های کوچک است. برخی از آنها این طور استدلال می کنند که وقتی در خانه برای خودشان جا به اندازه کافی نیست چرا یک نفر دیگر را به جمعیت خانه و خانواده اضافه کنند.

انتهای پیام/ 121